Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TPHCM đã gửi tờ trình đề xuất cho UBND thành phố về việc thu phí sử dụng tạm thời lòng đường và vỉa hè trong thành phố. Kế hoạch này sẽ chia thành phố thành 5 khu vực và áp dụng từ 01-01 năm 2024.

Sở thống kê hiện TPHCM có 1.238 tuyến đường có bề rộng lòng đường từ 7,5 m trở lên (trong đó có 600 tuyến rộng hơn 9m) có thể cho thuê để trông giữ xe, và 1143 tuyến đường có vỉa hè có bề rộng từ 3 m trở lên có thể cho thuê để kinh doanh.

Quan điểm là phải ưu tiên 1,5 m vỉa hè cho người đi bộ và bảo đảm hai làn ôtô (khi cho mướn lòng đường để làm chỗ đậu xe). Phần còn lại khi đủ điều kiện mới tổ chức các hoạt động khác ngoài mục đích giao thông.

Việc thu phí này có thể đem lại nguồn thu ngân sách cho thành phố hơn 1.500 tỷ đồng mỗi năm. Toàn bộ số tiền thu được sẽ được nộp vào ngân sách và sử dụng cho việc quản lý và bảo trì lòng đường và vỉa hè, đầu tư vào giao thông công cộng…

Theo đề xuất của Sở GTVT, vỉa hè và lòng đường sẽ được chia thành 5 khu vực, tương ứng với giá đất bình quân tại khu vực đó để tính giá cho thuê. Giá thuê sẽ thay đổi theo từng khu vực và loại hoạt động sử dụng không gian này.

Khu vực 1 bao gồm Quận 1, Quận 3, Quận 4, Quận 5, Quận 10, Quận Phú Nhuận, Khu đô thị mới Nam Thành phố, và Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Trong khu vực này, giá thuê cho hoạt động trông giữ xe sẽ dao động từ 180.000 đến 350.000 đồng/m2/tháng. Các hoạt động khác sẽ có giá thuê từ 50.000 đến 100.000 đồng/m2/tháng.

Khu vực 2 bao gồm Quận 2 (nay thuộc thành phố Thủ Đức, trừ Khu đô thị mới Thủ Thiêm), Quận 6, Quận 7 (trừ Khu A Khu đô thị mới Nam Thành phố), Quận 11, Bình Thạnh, Tân Bình, và Bình Tân. Ở khu vực này, giá thuê cho hoạt động trông giữ xe sẽ dao động từ 70.000 đến 100.000 đồng/m2/tháng, và các hoạt động khác sẽ có giá thuê từ 20.000 đến 30.000 đồng/m2/tháng.

Khu vực 3 bao gồm Quận 8, Quận 9, Quận 12, quận Thủ Đức cũ, Tân Phú, và Gò Vấp.

Khu vực 4 bao gồm Huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè, và Củ Chi. Ở cả hai khu vực 3 và 4, giá thuê cho hoạt động trông giữ xe sẽ là 60.000 đồng/m2/tháng, và các hoạt động khác sẽ có giá thuê là 20.000 đồng/m2/tháng.

Khu vực 5 bao gồm huyện Cần Giờ, với giá thuê cho hoạt động trông giữ xe là 50.000 đồng/m2/tháng và các hoạt động khác là 20.000 đồng/m2/tháng.

Thu phí để thay đổi bộ mặt đô thị

Hiện nay tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè ở TP.HCM khó xử lý, trong khi lực lượng trật tự đô thị không thể cứ tuần tra, phạt 24/24 giờ được (rồi đâu vẫn hoàn đó), chưa kể có nhiều tiêu cực phát sinh như việc « bảo kê ». 

Cho nên việc thu phí sử dụng tạm, đi kèm các biện pháp quản lý đảm bảo trật tự giao thông là cần thiết.

Tuy nhiên, từ bao lâu nay, người dân đã quen với việc sử dụng lòng đường, vỉa hè miễn phí. Nhiều chủ nhà mặt tiền mặc định phần lòng đường, vỉa hè trước nhà mình là « của mình », được thoải mái sử dụng, thậm chí không cho người khác sử dụng.

Cho nên việc triển khai thu phí cần làm sao cho người dân thấy được đây là lợi ích chung, bền vững, lâu dài. Họ thấu hiểu hơn và cùng chính quyền xây dựng đô thị.

TP.HCM cần tổ chức thu phí hợp lý, minh bạch, mọi công tác triển khai đều nhằm mục đích tạo ra nguồn quỹ để cải thiện, nâng cấp hạ tầng lòng đường, vỉa hè (mà trước nay rất yếu kém).

Nguồn thu từ đây hỗ trợ cho nâng cấp, cải tạo, bố trí các khu vực công cộng… phục vụ người dân, du khách thuận tiện. Ngoài ra trích một phần trong đó hỗ trợ các hình thức giao thông xanh như xe buýt, xe đạp công cộng…

Theo đó, hy vọng trật tự lòng lề đường sẽ tốt lên làm cho TP.HCM thay đổi một phần lớn bộ mặt đô thị, hình thành văn minh sử dụng không gian công cộng.