Từ khi nghỉ hưu, mỗi năm tôi về sống ở VN khoảng 5 tháng, trong lúc các bạn tôi trong HNVNTP (Hội người Việt nam tại Pháp) ráo riết chuẩn bị kỷ niệm 100 năm thành lập Hội thì tôi đang ở VN, không tham gia nhiều ít gì vào việc soạn thảo quyển sách “Một thế kỷ – Một con đường” đánh dấu đợt kỷ niệm này. Sau ngày lễ kỷ niệm (15/06/2019) tôi nhận được quyển sách cùng với 1 DVD kèm theo. Cầm trên tay quyển sách 514 trang, khá nặng, in ấn công phu, trình bày đẹp, tôi tự hỏi lúc nào mới đọc xong đối với người ít đọc sách như tôi, thú tiêu khiển chính là chơi nhạc, ca hát. Quả thực sau khi lướt qua những đoạn có liên quan đến thời gian tôi tham gia hoạt động với Hội từ 1972, sau đó với những sinh hoạt tôi có được trong những tháng ở VN tôi “để quên” quyển sách này trong một góc nhà ở Pháp.

       Hôm nay với tình hình dịch bệnh Covid-19, tôi đang ở Pháp và cẩn thận rúc trong nhà nhiều hơn ra đường, thấy lại được quyển sách, tôi từ từ tham khảo trong nhiều ngày và có một số cảm nghĩ, cảm nghĩ vì nhiều cảm động, nhiều nghĩ ngợi qua những hình ảnh, những kỷ niệm mà quyển sách gợi lại một cách mãnh liệt trong tôi.

       Lúc ở VN sau ngày lễ kỷ niệm 100 năm HNVNTP, tôi có dịp gặp chị NTH, một cựu việt kiều Pháp đã về nước từ lâu và từng đãm nhận những vai trò quan trọng trong ngành y tế, cứu trợ những hoàn cảnh khó khăn ở miền nam. Tôi có nói đến quyển sách này thì nhận được ý kiến sau: “… đọc sơ qua thì thấy không được, thiếu rất nhiều …” Đây cũng là ý của tôi khi lúc đầu tôi đọc lướt qua đoạn đề cập đến “Hoạt động văn nghệ” từ trang 362 đến 387, vì đã trực tiếp tham gia “hết mình” với Hội trong hoạt động này nên tôi chủ quan thấy thiếu nhiều chuyện.

       Nay khi an nhàn đọc kỹ hơn, khách quan hơn, thấy được câu: “… đã cố gắng tìm kiếm, tập hợp các bài viết của các tác giả, các nhân chứng, sử dụng những hình ảnh tư liệu trung thực… nhưng chắc chắn sẽ còn rất nhiều thiếu sót, chúng tôi chân thành mong sự thông cảm của đọc giả, và hy vọng sẽ có những bản được bổ sung ngày càng hoàn thiện hơn sau này.” ở trang 9 trong phần “Mấy lời cùng bạn đọc”, thì suy nghĩ của tôi đã đổi khác.

       Tâm trạng chủ quan của tôi, và chắc cũng là của một số bạn đồng hành trong những giai đoạn “đồng cam cộng khổ” đó là muốn thấy thật nhiều nếu không nói là tất cả những gì mình biết, vẫn vui khi tên mình được nhắc đến và hãnh diện nếu được đề cao, trong khi chính bản thân lại không tham gia gởi bài về đề tài mình tâm đắc đến Ban chủ biên.

       Giờ tôi thấy sự vô cùng khó khăn để quyển sách này được ra đời, quyển sách đã giúp cho tôi biết nhiều hơn về phong trào “Việt kiều yêu nước”, về Hội, biết rõ hơn những nhân vật lịch sử của phong trào ở Pháp (chương 1, thời kỳ 1), những nhân vật tôi chỉ biết sơ qua với cái tên mà tưởng là đã biết nhiều!

       Tôi thành thật cám ơn các anh chị đã dày công thực hiện công trình này, với tôi nó đánh dấu một “giai đoạn tích cực” của tôi với phong trào người Việt ở Pháp.

20/09/2021                                                                      

Lưu Thanh Dũng