Nhiều đoạn đường cao tốc ở Việt Nam đã đi vào khai thác nhưng lại không hề có trạm dừng nghỉ, gây ra bao phiền toái cho những người lái xe. Mọi người đều đặt câu hỏi : “Bàn tới bàn lui, sao đến giờ vẫn chưa thấy xây dựng trạm dừng nghỉ?“.

Nguyên nhân bắt nguồn từ pháp lý :

• việc đầu tư cao tốc tách riêng với đầu tư trạm dừng nghỉ dẫn đến sự không đồng bộ về thời điểm đầu tư
• những bất cập pháp lý khi lựa chọn nhà đầu tư lĩnh vực này.

Theo quy định của pháp luật, trạm dừng nghỉ là hạng mục thuộc kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ. Tuy nhiên, do ngân sách hạn chế, dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2021-2025 gồm 12 dự án thành phần được phân kỳ với thiết kế cơ bản 4 làn xe. Các dự án đường bộ cao tốc chưa bao gồm trạm dừng nghỉ, hệ thống camera… Hạng mục trạm dừng nghỉ trên các tuyến cao tốc được tách ra làm dự án riêng để đầu tư theo hình thức xã hội hóa.

Mặc dù chủ trương đầu tư dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội thông qua từ năm 2022 tại Nghị quyết số 44/2022/QH15, nhưng quy hoạch mạng trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc này mãi đến ngày 31/7/2023 mới được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt với tổng số 36 trạm. Trong số đó có 7 trạm đã đưa vào khai thác (màu xanh), 3 trạm đang đầu tư xây dựng (màu đỏ) và 27 trạm chưa đầu tư (màu xám).

Do nguồn vốn đầu tư, cơ chế lựa chọn nhà đầu tư khác nhau đã dẫn đến việc lựa chọn nhà thầu xây dựng dự án đường bộ cao tốc và lựa chọn nhà đầu tư dự án trạm dừng nghỉ không đồng bộ. Dự án đường bộ cao tốc đã xây dựng xong, nhưng quá trình tìm kiếm các nhà đầu tư dự án trạm dừng nghỉ mới đang thực hiện ở những bước đầu.

Những vướng mắc, thiếu đồng bộ khi lựa chọn nhà đầu tư các dự án trạm dừng nghỉ cũng là nguyên nhân làm cho quá trình này kéo dài.

Quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án xây dựng trạm dừng nghỉ được Bộ Giao thông Vận tải ban hành tại Thông tư số 01/2023/TT-BGTVT ngày 7/3/2023.

Đến ngày 1/1/2024 khi Luật Đấu thầu 2023 sửa đổi có hiệu lực và sau đó Nghị định 23/2024/NĐ-CP được ban hành, nhiều nội dung khác so với quy định cũ, nên việc triển khai lựa chọn nhà đầu tư các dự án trạm dừng nghỉ vì thế cũng cần có chuyển tiếp, điều chỉnh. Một số dự án trạm dừng nghỉ phải chờ sửa đổi thông tư 01/2023/TT-BGTVT thì mới tiếp tục triển khai quá trình lựa chọn nhà đầu tư.

Như vậy, quy định lựa chọn nhà đầu tư trạm dừng nghỉ vốn đã ban hành muộn, lại có sự thay đổi nên ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình thực hiện.

Hiện mới có 8 dự án trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc – Nam đạt kết quả sơ bộ năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư (giống như bước sơ tuyển). Như vậy, để lựa chọn được các nhà đầu tư 8 dự án này cũng cần chờ đến cuối Quý II hoặc đầu Quý III năm 2024.  Sau khi đã lựa chọn, thời gian dự kiến để các nhà đầu tư hoàn thành thủ tục pháp lý và triển khai xây dựng trạm dừng nghỉ có thể mất đến 12 tháng nữa. Đương nhiên trong thời gian đó, những người lưu thông trên các tuyến cao tốc trên sẽ tiếp tục đối mặt với bất tiện như đã và đang diễn ra.

Chỉ khi các quá trình trên khởi hành đồng bộ thì khi đó sẽ không còn chứng kiến cảnh, cao tốc đã “chạy” mà trạm dừng nghỉ mới ở tình trạng “khởi động”.