Thời gian qua, trái cây ở các tỉnh, thành phía Nam rơi vào cảnh ùn ứ, giá giảm sâu. Cơn khủng hoảng thừa này đang lan rộng và ngày càng nghiêm trọng khi các địa phương này đang đồng loạt vào vụ thu hoạch trái cây lớn nhất trong năm.

Nghịch lý là trái cây đang gặp khủng hoảng thừa nhưng doanh nghiệp xuất khẩu lại không đủ nguồn hàng đạt chuẩn để cung cấp cho những thị trường khó tính.

Trái cây trong nước đổ bỏ

Hiện hàng loạt các loại trái cây có sản lượng lớn, xuất khẩu tốt như : xoài, mít, thanh long, chuối… đều rơi vào cảnh rớt giá, ùn ứ vì khó tiêu thụ. Theo số liệu thống kê của nhiều tỉnh, sản lượng trái cây chờ tiêu thụ còn rất lớn. Tỉnh Tiền Giang hiện có sản lượng trái cây lớn nhất nước với 992 000 tấn, đạt khoảng 60% sản lượng cả nước. Chỉ riêng trái mít, tỉnh Hậu Giang hiện còn khoảng 90 000 tấn khó tiêu thụ.

Giá sầu riêng đầu tháng 5 đang bán ra ở mức 80-90 ngàn đồng/kg thì nay chỉ còn 40 ngàn đồng/kg ; giá chôm chôm bán ra hơn 30 ngàn đồng/kg thì nay hạ nhiệt dưới 20 ngàn đồng/kg…

Đồng Nai với tổng diện tích cây ăn trái đạt hơn 73 400 ha. Trong đó, các loại cây đang vào mùa thu hoạch gồm : chuối với diện tích gần 13 200 ha, chôm chôm với diện tích gần 9 200 ha, mít hơn 9 000 ha, sầu riêng gần 7 000 ha…

Hiện giá xoài Đài Loan xuất khẩu đang đứng ở mức thấp kỷ lục chỉ còn từ 1-2 ngàn đồng/kg. Nguyên nhân xuất khẩu xoài qua cửa khẩu Trung Quốc rất khó khăn do các cửa khẩu thường xuyên đóng cửa ; trước đây đạt 10 phần thì nay chỉ còn 1 phần, chi phí vận chuyển cũng đội hơn rất nhiều. Mọi năm, mặt hàng này còn bán được ở thị trường nội địa nhưng với tình hình ùn ứ, quá tải như năm nay đều đổ bỏ.

Giá chuối xuất khẩu hiện bán tại vườn chỉ có 5 ngàn đồng/kg, giảm 7 ngàn đồng/kg so với cùng kỳ năm ngoái. Với mức giá này, nhà vườn nào thuê đất trồng chuối bị lỗ nặng vì giá chuối thấp, trong khi chi phí đầu tư phân, thuốc đội lên cao so với trước.   

Thiếu trái cây đạt chuẩn xuất khẩu

Hạn chế lớn nhất là chất lượng và sản lượng trái cây của Việt Nam đều chưa đạt yêu cầu của thị trường xuất khẩu khó tính. Ngay cả thị trường vốn dễ tính như Trung Quốc cũng đã siết chặt các quy định về nhập khẩu, kiểm dịch với trái cây và nhiều mặt hàng nông sản khác. Trong đó, các tiêu chuẩn về kiểm soát an toàn thực phẩm, nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa… gắt gao hơn nên việc xuất khẩu trái cây sang thị trường này không còn thuận lợi như trước.

Do sản xuất nhỏ lẻ, mỗi nhà vườn làm một kiểu nên khi kiểm tra chất lượng, trái cây thiếu sự đồng nhất về màu sắc, kích cỡ cho đến độ ngọt và các chỉ tiêu khác về chất lượng… Doanh nghiệp xuất khẩu yêu cầu nguồn cung ổn định nhưng nông dân còn sản xuất vẫn chạy theo phong trào nên ngay cả với trái cây làm nghịch vụ như xoài, thanh long vẫn diễn ra tình trạng khi thì thu hoạch ồ ạt với sản lượng lớn, lúc lại không có hàng.