Internet Việt Nam hiện phụ thuộc chính vào 5 tuyến cáp quang biển. Tuy nhiên, 4 tuyến lần lượt đứt một phần hoặc toàn bộ trong ba tháng qua. Ngày 24/11/2022, tuyến cáp AAE-1 mất hướng đi Hong Kong. 17 ngày sau, tuyến AAG mất tất cả các hướng. Ngày 21/1/2023, tuyến có băng thông lớn nhất – APG – mất các hướng đi Malaysie và Singapour. Một tuần sau, tuyến cáp IA mất hướng đi Singapour. SMW-3 là tuyến cáp quang biển duy nhất còn nguyên vẹn nhưng sắp đến hạn thanh lý.

Trong 5 cáp quang biển kết nối Việt Nam với thế giới, SMW-3 là sợi cáp già cỗi nhất, dự kiến được “nghỉ hưu” vào năm 2024. Nhưng nay, sợi cáp lại trở thành “con đường lành lặn” duy nhất giữ kết nối Internet qua biển cho hơn 70 triệu người dùng Việt Nam.

Đây là lần thứ hai trong 24 năm hoạt động, SMW-3 rơi vào tình cảnh này. Lần đầu năm 2007, khi một trong hai tuyến cáp của Việt Nam bị cắt trộm. Và lần này, khi 4 trên 5 tuyến cáp quang biển cùng lúc gặp sự cố. Điểm khác biệt là 16 năm trước, số người dùng Internet Việt Nam chỉ 17,7 triệu, còn nay đã tăng hơn 4 lần, đặt áp lực lớn lên sợi cáp già nua này.

Người dùng mạng Việt Nam hiện kết nối với thế giới qua ba con đường chính: cáp quang biển, cáp đất liền và Internet vệ tinh. Tuy nhiên, đường cáp chạy dưới biển luôn là “mạch máu” khi chiếm 99% lưu lượng truyền thông tin xuyên lục địa. Cáp đất liền thường dùng cho khách hàng có nhu cầu kết nối cao, thuê kênh riêng để phục vụ. Còn kết nối vệ tinh chỉ dùng cho các khu vực hiểm trở, khó tiếp cận.

Những sợi cáp quang biển đường kính 7 cm với 8 lớp bọc vốn như “sợi chỉ” mong manh giữa đại dương.

Biển Đông là một trong những vùng có hoạt động hàng hải nhộn nhịp nhất trên thế giới. Cáp quang biển dù được bọc bởi các lớp gia cường bằng thép cũng không thể tự bảo vệ nếu bị mỏ neo của tàu chở hàng chục nghìn tấn móc và rê đi. Theo thống kê của Uỷ ban bảo vệ cáp quốc tế (ICPC), từ năm 1959 đến 2021, 41% các vụ đứt cáp là hoạt động đánh bắt cá, 16% do mỏ neo của tàu thủy, 0,1% do bị cá tấn công.

Toàn bộ 5 “mạch máu” Internet của Việt Nam đều thuộc những liên minh do nhiều quốc gia và công ty viễn thông quản lý, cùng đặc thù tuyến cáp trải dài trên vùng biển. Do vậy, việc khắc phục không thể diễn ra trong vài ngày và phụ thuộc hoàn toàn vào bên ngoài. Nhà mạng Việt Nam “lực bất tòng tâm”.

Nếu tính cả hai đường cáp sắp đi vào hoạt động là ADC (2023) và SJC2 (2024), Việt Nam sẽ kết nối trực tiếp vào bảy đường cáp quang biển của thế giới. Con số này không lớn nếu so với trung tâm kết nối gần Việt Nam nhất là Singapour (39 đường), hay những quốc gia lân cận như Malaysie (25 đường), Philippines (24 đường), Thái Lan (13 đường). Trong khi đó, số người dùng Internet Việt Nam lớn gấp nhiều lần.