Việc sắp xếp, tổ chức lại hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã và đang được các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở. Phương án dự kiến sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 – 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở so với hiện nay.

Một trong những yếu tố để tái cấu trúc quản trị địa phương là chuyển đổi số.

Các dịch vụ công phổ biến, từ đăng ký kinh doanh, nộp thuế đến cấp phép xây dựng, đều được thiết kế để thực hiện trên nền tảng trực tuyến, cho phép người dân và doanh nghiệp truy cập “một cửa điện tử”, thay vì phải làm việc với nhiều cơ quan khác nhau. Việc tích hợp dịch vụ sẽ giảm đáng kể thời gian xử lý hồ sơ và tránh tình trạng người dân phải đi lại nhiều nơi.

Lãnh đạo Chính phủ đã chỉ đạo các tỉnh, thành khẩn trương hoàn thành số hóa dữ liệu hộ tịch trong tháng 3/2025 ; số hóa dữ liệu đất đai trên địa bàn trong tháng 6/2025… Đây chính là những công việc quan trọng để góp phần phục vụ chuyển đổi số ở các địa phương cũng như ở cấp quốc gia.

Khi nói đến quản trị số, các địa phương cần quan tâm đến khai thác dữ liệu lớn (big data).Khối lượng dữ liệu do các cơ quan nhà nước thu thập ngày càng lớn, từ dữ liệu dân cư, đất đai cho đến phản ánh của người dân trên mạng xã hội. Việc xây dựng các nền tảng phân tích dữ liệu lớn sẽ giúp lãnh đạo địa phương nắm bắt được xu hướng và vấn đề một cách kịp thời, chính xác.

Ngoài ra, xây dựng kho dữ liệu tập trung còn giúp loại bỏ trùng lặp, các cơ quan cùng khai thác một nguồn dữ liệu chung đáng tin cậy, từ đó giảm sai sót và tăng hiệu quả trong xử lý thông tin. Dữ liệu lớn cũng hỗ trợ phòng chống tham nhũng, lãng phí – ví dụ cơ quan thuế có thể dùng dữ liệu để phát hiện giao dịch bất thường, ngăn chặn gian lận.

Ở cấp quốc gia cũng như cấp địa phương cần có sự liên thông và thống nhất trong việc phát triển các nền tảng số, hạ tầng dùng chung. Trong đó, ở cấp địa phương, thay vì mỗi sở, ngành đầu tư hệ thống hạ tầng số riêng lẻ tốn kém, chính quyền cấp tỉnh có thể sử dụng hạ tầng đám mây (cloud) tập trung và bảo mật để tối ưu dữ liệu. Ở cấp quốc gia, nền tảng định danh và xác thực điện tử sẽ là “chìa khóa” mở ra hàng loạt dịch vụ số mới được áp dụng đến cấp cơ sở và từng người dân.

Chuyển đổi số không chỉ là chuyện công nghệ, mà còn là đổi mới cách làm việc. Chính quyền địa phương cần đơn giản hóa, chuẩn hóa các quy trình thủ tục trước khi số hóa, bảo đảm quy trình số phải nhanh gọn hơn quy trình giấy tờ. Các tỉnh, thành cần rà soát cắt bỏ những khâu không cần thiết, áp dụng nguyên tắc “một việc, một đầu mối chịu trách nhiệm” để tránh chồng chéo.

Ở đây yếu tố con người đóng vai trò quyết định : đội ngũ cán bộ, công chức cần được đào tạo kỹ năng số bài bản. Rào cản văn hóa và thói quen, lề cũ có thể cản trở chuyển đổi số, nên việc nâng cao nhận thức và quyết tâm thay đổi trong toàn bộ máy là rất quan trọng.

Một xu hướng của quản trị số hiện nay là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dịch vụ công : Triển khai trợ lý ảo, chatbot AI để hỗ trợ tương tác với người dân. Các trợ lý ảo có thể tự động trả lời câu hỏi thường gặp, hướng dẫn điền biểu mẫu, nhắc lịch hẹn và thậm chí tiếp nhận phản ánh của người dân mọi lúc, mọi nơi.

Các trợ lý ảo hoạt động liên tục 24/7 không ngừng nghỉ, giúp người dân tiếp cận thông tin dịch vụ ngoài giờ hành chính. Bên cạnh đó, AI có thể được ứng dụng để xử lý dữ liệu một cách thông minh – ví dụ, phân loại hồ sơ, nhận diện và cảnh báo các sai sót trong đơn từ, hoặc thẩm định tự động những hồ sơ đáp ứng đầy đủ tiêu chí. Nhờ AI, khối lượng công việc thủ công cho cán bộ sẽ giảm đi, cho phép họ tập trung vào những nhiệm vụ phức tạp hơn đòi hỏi chuyên môn và ra quyết định.