Ngày 5-3-2024, TAND TP.HCM mở phiên xét xử sơ thẩm vụ sai phạm xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan. Dự kiến phiên xử sẽ kéo dài từ ngày 5-3 đến 29-4.

Đây là một vụ án kinh tế nghiêm trọng có thể nói là lớn nhất từ trước đến nay xảy ra tại Việt Nam, liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, một trong những tập đoàn kinh tế lớn. Vụ án được khởi tố vào tháng 10 năm 2023, với cáo buộc lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tham ô tài sản và rửa tiền.

Nội dung vụ án

Ngày 17/11/2023, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra, đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao truy tố đối với 86 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị có liên quan.

Trong số này, bị can Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) bị đề nghị truy tố 3 tội : “Đưa hối lộ;” “Vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng” và “Tham ô tài sản.”

Bị can Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II – Ngân hàng Nhà nước) bị đề nghị truy tố về tội “Nhận hối lộ.”

Nhóm bị can còn lại bị đề nghị truy tố về các tội : “Tham ô tài sản,” “Vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng,” “Nhận hối lộ,” “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ,” “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng,” “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.”

Số tiền lừa đảo

Theo kết luận điều tra, Trương Mỹ Lan là Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, sở hữu số lượng lớn các công ty con, công ty liên kết ; giao cho người nhà, người thân tín điều hành, quản lý.

Bà Trương Mỹ Lan không nắm chức vụ tại Ngân hàng SCB nhưng là cổ đông chính ở đây, thời điểm ít nhất cũng giữ 85% cổ phần.

Trương Mỹ Lan đã dùng SCB làm “kênh huy động vốn” cho cá nhân mình ; cùng đồng phạm lập khống hồ sơ vay vốn để rút tiền trong SCB – vốn là tiền người dân, khách hàng gửi vào.

Cơ quan điều tra xác định Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt 304.096 tỷ đồng của SCB (12,65 tỷ USD). Số tiền này đến nay ngân hàng không thể chi trả.

Bao che, nhận hối lộ

Cùng vụ án, bị can Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, Giám sát Ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước) bị đề nghị truy tố về tội “Nhận hối lộ.”

Với vai trò, trách nhiệm được giao là Trưởng đoàn thanh tra nhưng bị can Nhàn không báo cáo trung thực với Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ về sai phạm, vi phạm của Ngân hàng SCB tại các dự án, phương án tái cơ cấu so với kết quả thanh tra mà đề xuất theo hướng giảm nhẹ sai phạm và kiến nghị tạo điều kiện cho ngân hàng này tiếp tục được tái cơ cấu.

Kết quả điều tra xác định cựu Cục trưởng Đỗ Thị Nhàn với tư cách là Trưởng đoàn thanh tra đã nhận hối lộ 5,2 triệu USD để bao che, bưng bít cho các sai phạm của bà Trương Mỹ Lan và Ngân hàng SCB.

Hành vi làm trái công vụ, trái quy định pháp luật thanh tra của bị can Đỗ Thị Nhàn để giúp đỡ Trương Mỹ Lan, tạo điều kiện cho Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB thực hiện những hành vi sai phạm nối tiếp sai phạm.

Lừa đảo, chiếm đoạt hơn 30.000 tỷ đồng của nhà đầu tư tư nhân

Ngoài 3 tội danh đã bị đề nghị truy tố, Trương Mỹ Lan còn bị khởi tố tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” thông qua việc phát hành trái phiếu, nhưng hiện Cơ quan điều tra đã tách vụ án để xử lý sau.

Kết quả điều tra xác định từ năm 2018-2020, các nghi phạm có liên quan tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, các công ty con thuộc tập đoàn cùng một số đơn vị đã có hành vi gian dối, làm trái quy định của pháp luật trong phát hành trái phiếu.

Từ các hành vi gian dối này, Trương Mỹ Lan và các bị can trong vụ án Vạn Thịnh Phát đã lừa đảo hơn 30.000 tỷ đồng của 42.000 nhà đầu tư.

Truy nã các bị can bỏ trốn

Cũng liên quan đến vụ án, Bộ Công an phát lệnh truy nã 7 bị can là các nhân vật chủ chốt của hệ thống ngân hàng SBC, do những người này đã bỏ trốn.

Hệ thống của Vạn Thịnh Phát

Bà Trương Mỹ Lan (sinh năm 1956) thành lập Công ty TNHH Vạn Thịnh Phát từ năm 1992, ban đầu hoạt động trong lĩnh vực thương mại và kinh doanh nhà hàng – khách sạn. Sau này, công ty mở rộng thành Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản với nhiều nhà hàng, khách sạn, cao ốc văn phòng và cao ốc căn hộ.

Sau nhiều năm, bà Trương Mỹ Lan đã tạo nên một “hệ sinh thái” Vạn Thịnh Phát với loạt công ty con, tiêu biểu như : CTCP Vạn Thịnh Phát, CTCP Đầu tư An Đông, CTCP Đầu tư Time Square, Công ty Tập đoàn Sài Gòn Peninsula,…

Đây là nhóm công ty chuyên liên kết đầu tư bất động sản. Ngay từ những ngày đầu thành lập (năm 2007), các doanh nghiệp này được cho là có liên quan đến nhóm cổ đông của Ngân hàng Sài Gòn (SCB) và Tập đoàn VIPD.

Đặc điểm chung của nhóm này là có vốn điều lệ đăng ký rất lớn, đều trên dưới 10.000 tỷ đồng.

Vạn Thịnh Phát có hai công trình lớn là Khách sạn Thương mại An Đông – Windsor Plaza Hotel, cao ốc căn hộ cao cấp Sherwood Residence. 

Tại TP.HCM, bà Trương Mỹ Lan được mệnh danh là “bà trùm” của những dự án bất động sản nằm tại nhiều vị trí đắc địa bậc nhất Sài Gòn như Times Square, VTP Office Building, khách sạn Duxton, Union Square…

Bên cạnh đó, Vạn Thịnh Phát còn sở hữu hàng loạt siêu dự án khác như : Khu dân cư Bonville Land, Khu dân cư cao cấp Sterling Residence, Khu căn hộ cao cấp Lambert Residence, Thuận Kiều Plaza; nhà hàng cà phê Central Nguyễn Huệ, nhà hàng Hữu Nghị và nhà hàng Đức Bảo, đều nằm ở trung tâm Quận 1, TP.HCM.

Trong một thời gian dài, Vạn Thịnh Phát được xếp vào hàng những công ty gia đình lớn và bí ẩn nhất Việt Nam. Tin tức về lãnh đạo doanh nghiệp này rất ít và gần như không tiếp xúc với truyền thông.

Trong năm 2022, Vạn Thịnh Phát được nhắc tên nhiều trên báo chí với vai trò có liên quan đến 2 công ty trúng đấu giá đất ở Thủ Thiêm.

Cụ thể là CTCP Sheen Mega trúng đấu giá lô 3-8 với mức giá 4.000 tỷ đồng và CTCP Dream Republic mua lô 3-5 với giá 3.820 tỷ đồng. Tuy nhiên, hai công ty này cũng như Tân Hoàng Minh đã bỏ cọc sau khi trúng đấu giá đất Thủ Thiêm.

Nổi bật nhất trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát là nhóm các định chế tài chính, gồm Ngân hàng SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt, CTCP Đầu tư tài chính Việt Vĩnh Phú. Ngân hàng SCB được xem là tổ chức chính cấp vốn cho các doanh nghiệp trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát.

Bà Trương Mỹ Lan thường xuyên nắm giữ 80-90% cổ phần Ngân hàng SCB qua việc nhờ người đứng tên sở hữu cổ phần và có tiếng nói quyết định tại ngân hàng có quy mô tài sản lên tới hơn nửa triệu tỷ đồng này.

Bà Trương Mỹ Lan và hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát rút tiền của SCB thông qua các doanh nghiệp bất động sản, nhà hàng, khách sạn ; thông qua các công ty ma, dự án ma với các tài sản chưa đủ điều kiện pháp lý, tài sản bị nâng khống giá trị…

Theo kết luận điều tra của Cơ quan điều tra Bộ Công an, quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã xây dựng hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát với hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật hoặc là người có quan hệ họ hàng, cán bộ, công nhân viên.