Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 7 tháng năm 2021, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 9,58 tỷ USD, tăng 55% so với cùng kỳ năm 2020 ; trong đó, sản phẩm gỗ đạt 7,44 tỷ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2020.

Đã từ nhiều năm nay, Việt Nam hầu như không còn xuất khẩu gỗ dưới dang thô mà là chế biến.

Dịch COVID-19 tác động mạnh đến hầu hết các ngành hàng chế biến, xuất khẩu của Việt Nam ; trong đó, phải kể đến các ngành liên quan đến hàng thủy sản, nông sản, có thời hạn bảo quản, sử dụng ngắn. Thế nhưng, đối với ngành chế biến và xuất khẩu gỗ, đây là cơ hội, bởi nhu cầu mua sắm, trang trí nhà cửa của khách hàng nước ngoài tăng cao.

Tại Bình Dương, thị trường Mỹ chiếm hơn 65% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ, tăng 81% so với cùng kỳ năm 2020 ; thị trường Hong Kong chiếm 8,5%, tăng hơn 47%; thị trường Đài Loan chiếm 5,6%, tăng 43%. 

Tương tự như Bình Dương, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Bình Định cũng có sự bứt phá lớn trong xuất khẩu gỗ năm 2021. Hiện nay, sản phẩm đồ gỗ Bình Định đã xuất khẩu trực tiếp qua 5 châu lục với 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Phần lớn là xuất khẩu sang châu Âu, châu Đại Dương, châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Năm 2021, các doanh nghiệp xuất khẩu đồ gỗ của Bình Định đã ký đơn hàng đến hết quý III/2021. Mặt hàng gỗ nội thất xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ tăng khá. 

Một số nguyên nhân được đưa ra như sau :

• Xu hướng chung, dịch COVID-19 gây ra nhiều khó khăn cho các hoạt động giao thương, vận chuyển, tác động trực tiếp lên nhu cầu làm việc và sinh sống của người dân. Do đó, người tiêu dùng đã chủ động sắm sửa vật dụng, dụng cụ làm việc để duy trì công việc, cuộc sống tại nhà. Điều này kéo theo ngành chế biến, xuất khẩu gỗ, đặc biệt là đồ gỗ dùng cho nội thất văn phòng, phòng khách, phòng ăn rất khả quan. 

• Thị trường nhà ở Mỹ đang có xu hướng phát triển mạnh khi Chính phủ Mỹ cho vay lãi suất thấp, nhiều gia đình xây mới hoặc sửa chữa nhà cửa cũng thúc đẩy hoạt động mua sắm đồ nội thất tăng nhanh.

• Thị trường châu Âu tăng mạnh, khi dịch COVID-19 dần được kiểm soát ; nhiều nước châu Âu từng bước nới lỏng các biện pháp phòng dịch, mở cửa thông thương thuận tiện hơn. Bên cạnh đó, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU EVFTA đang dần thực thi một cách toàn diện và hiệu quả hơn.

Với những thuận lới kể trên, cũng tiềm ẩn những rủi ro :

• Phía Mỹ gia tăng các biện pháp phòng vệ đối với các mặt hàng có sự tăng trưởng đột biến. Hiện nay, cơ quan chức năng Mỹ rất quan tâm tới hoạt động đầu tư có dấu hiệu gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ. Vì vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu đồ nội thất phòng khách và phòng ăn cần phải cẩn trọng tránh trường hợp trở thành điểm trung chuyển hàng hóa cho quốc gia thứ ba. Là thị trường lớn nhất của Việt Nam về xuất khẩu gỗ, nếu Mỹ ra lệnh trừng phạt ngành gỗ của Việt Nam, toàn ngành sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

• Xuất khẩu gỗ Việt Nam cũng đang đối mặt với một vấn đề chung của nền kinh tế thế giới. Đó là tình trạng thiếu container rỗng để xuất hàng qua các cảng quốc tế trước khi chuyển giao cho các khách hàng khắp thế giới.

• Theo báo cáo dữ liệu ngành logictics của SSI Research, Việt Nam không tham gia vào vận tải biển liên lục địa. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam nhìn chung, doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ nói riêng chịu tác động tiêu cực từ việc tăng giá cước trên các tuyến đường dài. Chi phí vận chuyển đến các thị trường Mỹ, châu Âu đã tăng từ 2-3 lần trong năm qua, gần đây nhất là phí vận chuyển tăng lên 10 lần so với tháng 7/2021. Hầu hết các công ty ở Việt Nam xuất khẩu theo điều kiện FOB (giao mạn tàu), dù không chịu phí vận tải trực tiếp nhưng phải chia sẻ chi phí vận chuyển gia tăng bằng cách giảm giá bán của mình.